विचार

मकवानपुरको महक –५ : ‘बुद्धिपुराण’ को सामान्य विश्लेषण

मकवानपुर । राजकुमार लामिछाने परिचित हास्यव्यङ्ग्यकार हुन् । ५६ वर्षअघि सिन्धुपाल्चोकमा आँखा उघारेका लामिछाने बागमती प्रदेशको राजधानी हेटौंडाका स्थायी बासिन्दा हुन् । लामिछाने मकवानपुरे हास्यव्यङ्य निबन्ध क्षेत्रमा देशमा गणतन्त्र आइसकेपछि देखा परेका सर्जक हुन् । २०७४ मा लामिछानेको ‘पुतलाको पावर’ कृति प्रकाशित छ । कम समयमा धेरै राम्रो चर्चा...

‘बालेन’ हरुले कोरेको गोरेटो

वर्तमान समयमा दलका गतिविधिबाट आम जनता सन्तुष्ट छैनन् । वाक्क दिक्क भइसकेका छन् । त्यसो हुनाका पछाडी कारणहरु छन् । छोटोमा दलले आमूल परिवर्तन गर्छौं भनेका थिए, भएन । कुर्दा कुर्दै जिन्दगी जाने भो । खोइ त ? भन्ने आवाज आउन थालेको छ । दल वाचा गर्छ, पूरा गर्दैन्...

मकवानपुरको महक – ४ : श्याम मोहन श्रेष्ठको इमानदार अभिव्यक्ति

१. विषय प्रवेश श्याम मोहन श्रेष्ठ मकवानपुरका लेखक होइनन् र हुन् पनि । मकवानपुरको भीमफेदीमा बसेर पठनपाठन गरेका र मकवानपुरसित गहिरो नाता रहेका श्याम मोहन श्रेष्ठको काठमाडौं–पेरिस–काठमाडौं बस र रेल यात्रा, साहस र आँटले डोर्याएको जिन्दगी (फोटो किताबसहित) भन्ने पुस्तक मलाई आदरणीय देव सरले उपलब्ध गराउनु भएको हो ।...

मकवानपुरको महक – ३ : ‘आफैँसँग’ अन्तर्लाप

मकवानपुर । रमेश मोहन अधिकारी धेरैकी आमा हुन् । उनी साहित्य जन्माउँछन् र साहित्यकार पनि जन्माउँछन् । साहित्यिक संस्था तथा पत्रिका जन्माउने आमा पनि हुन् अधिकारी । अधिकारीले दुई थरीका कृति जन्माएका छन् ः साहित्यिक र गैरसाहित्यिक । गैरसाहित्यिक कृतिमा नेपाली व्याकरणसित सम्बन्धित दुई कृति रहेका छन् । गैरसाहित्यिक...

मकवानपुरको महक–२ : रिजालको व्यङ्ग्यात्रामा को वरिष्ठ ?

मकवानपुर । अन्यान्य कृतिमा जस्तो सर्जकको परिचय पढ्न पाइने मौका नदिने को वरिष्ठ कृति एक/दुई मानेमा कन्जुस छ । सम्पूर्ण कृति नै कृतिकारको बकाइ भए पनि यसमा बकाइ धितमर्दो दिन, कृतिको बारेमा दुई शब्द कतैबाट राख्न र प्रकाशकीय गन्तव्यको मन्तव्य प्रचलित संस्कृतिमा भञ्जन उत्पन्न गर्ने कन्जुस्याइँका दृष्टान्तहरू हुन् ।...

मकवानपुरको महक–१

मकवानपुर । विषयवा प्रसङ्गले अर्को अर्थ नलागेमा मकवापुरको महक भन्नुको तात्पर्य मकवानपुरको साहित्यको महक बुझ्नुपर्छ । मकवानपुरको साहित्यको महक आफैँमा एउटा बहसको विषय हो । यो खासै बहसको विषय त होइन तर, विशाल बहसको क्षेत्र भने अवश्य हो । मकवानपुरको साहित्यको आफ्नै मह छ । यो महमा मौलिकताको  हक...

पहाड र मधेसमा फरक दिनमा होली किन ?

सरकारले प्रकाशन गर्ने गरेको वार्षिक विदाको सूचीमा होली पर्वको सार्वजनिक विदा पहाड र मधेसमा फरक दिन हुन्छ । यसको अर्थ हो कि दुई फरक दिनमा होली मनाइन्छ । पर्व एउटै हो – होली । मनाउने धार्मिक समुदाय एउटै हो – हिन्दू (यद्यपि एक धर्मावलम्बीले अर्को धार्मिक समुदायका मानिसको संस्कृति...

आलोचकहरूको व्यवहारिक रूप

आलोचक उही हो जसले आलोचना गर्दछ । उसो भए आलोचक भनेको आलोचना गर्ने पेसा भएको मानिस हो ? र, साँचो आलोचक कसलाई भन्ने ? यी दुई प्रश्न हुन् । कतिपय अवस्थामा एकै जस्तो लाग्न सक्लान् तर एउटै भने होइनन् । सार र रूप दुवैले पृथक हुन् । फेरि पनि...

आफन्तको नजरमा महिला अधिकारको औचित्य

महिलालाई र पुरुषलाई समान अधिकार दिनको लागि वर्तमान संसारमा व्यापक बहस सुरु भएको छ । महिलालाई अधिकार दिएमा विश्वले हरेक कुरामा प्रगति गर्न सक्दछ । आधा आकाश ढाकेका महिलालाई यथोचित अधिकार दिएर देश निर्माणको बाटोमा विश्ववासी लाग्नु पर्ने देखिन्छ । आऔं हामी यस लेखमा वर्तमान विश्वमा महिला अधिकारको औचित्य...

मध्यम वर्गीय परिवारको विशेषताः सन्तानप्रतिको महत्वकांक्षा

मध्यम वर्गीय परिवार जसको आफ्नै विशेषता हुन्छ । यस्तो परिवारको मुख्य आधार भनेकै कृषि पेशा हो । त्यसपछि बैदेशिक रोजगारी, नेपालमै सानो नोकरी वा जीवनयापनको लागि परम्परागत व्यवसाय । यस्तो परिवारमा एउटा समस्याको पूर्ण रुपले सामाधान भइसकेको हुँदैन अर्को समस्या आइपर्छ । यस्ता परिवारमा भगवानको कृपा, हौसला र धैर्यता...